Kort voor het sterven maakt een mens lichamelijke en geestelijke veranderingen door die de dood aankondigen. Die veranderingen zijn niet bij iedereen even sterk. Ook komen ze niet allemaal voor. Maar het lichaam en de geest nemen altijd stapsgewijs afscheid van het leven.
Sterven is een proces
“Heb er vertrouwen in dat je het kunt, doodgaan. Dat klinkt vreemd. Maar met alle discussie tegenwoordig rondom doodgaan lijkt het soms alsof het erg moeilijk is. Dat is het niet. Niemand heeft er ooit in gefaald. En jij gaat ook niet de eerste zijn. Dat is een geruststelling die je ter harte mag nemen.” – Mariska Overman in haar blog Een stappenplan voor doodgaan
De laatste uren
Het stervensproces kan heel snel gaan en binnen een paar uur voorbij zijn, maar het kan ook een paar dagen duren. Sommige mensen blijven bij kennis tot het laatste moment, anderen glijden weg in een diepe slaap of coma.
Je organen stoppen er nu één voor één mee. Langzaamaan worden je zicht en gehoor bijvoorbeeld slechter, ook al kun je vaak nog wel horen wat er tegen je wordt gezegd. Wel wordt het moeilijker om iets terug te zeggen. De neus is het zintuig dat meestal het langst intact blijft. Vaak ruik je geuren zelfs extra intens. Laat je bezoekers daarom niet te zware parfums dragen of sterk geurende bloemen meenemen.
Je ademhaling verandert ook. Die wordt oppervlakkig en onregelmatig. Soms valt je ademhaling zelfs even weg, tot wel een halve minuut, en komt die ineens weer op gang.
Ook kan je ademhaling een luidruchtig, schurend geluid maken (de ‘doodsreutel’). Dit komt door het slijm in de keelholte. Die kun je niet meer weghoesten, omdat je suffig bent en omdat je reflexen afnemen. Hoewel het geluid verontrustend kan klinken, heb je er zelf geen last van. Je wordt niet benauwd en je kunt ook niet stikken.
Uiteindelijk stoppen alle lichaamsfuncties. Langzaam wordt de ademhaling minder diep. En tenslotte is er de laatste adem: vaak een klein zuchtje na een (heel) lange stilte. Je hart is gestopt met kloppen, het bloed stroomt niet meer. Huid en lippen verbleken. De dood is ingetreden. Voor de mensen om je bed gebeurt dit bijna altijd plotseling en onverwacht, zelfs als ze de dood hadden verwacht.
Op kanker.nl kun je meer lezen over het stervensproces en de lichamelijke en geestelijke veranderingen.