Mijn emoties in de laatste fase

Emoties in de laatste fase van het leven kunnen zeer intens, tegenstrijdig en complex zijn. Ze kunnen variëren van dag tot dag, zelfs van moment tot moment. En je beleeft deze periode op je eigen manier, afhankelijk van wie je bent en hoe je in het leven staat.

Emoties die vaak voorkomen in de laatste levensfase

Voor iedere persoon is de laatste levensfase anders. Toch zijn er enkele emoties te noemen die vaak voorkomen in deze fase.

• Angst en bezorgdheid

Je kunt angst en bezorgdheid voelen omdat je de mensen van wie je houdt zult moeten gaan loslaten. Ook kun je angst voelen voor het achteruitgaan van je lichaam, of angst voor de dood en voor het onbekende. Deze emoties kunnen samengaan met lichamelijke klachten zoals onrust, slapeloosheid en hartkloppingen.

• Verdriet en rouw

Het einde van je leven komt dichterbij, dit kan gevoelens van verdriet en rouw veroorzaken. Het besef van het verlies van toekomstplannen, dromen en relaties kan diep en hartverscheurend zijn.

• Acceptatie

Je kunt ook een gevoel hebben van acceptatie en vrede met je situatie. Bijvoorbeeld omdat je je ziekte emotioneel hebt verwerkt en/of omdat je ondanks het ziek-zijn nog steeds de betekenis en het doel van je leven hebt gevoeld.

• Hoop

Ook in de laatste fase kan hoop een krachtige bron van veerkracht en troost zijn. Bijvoorbeeld de hoop op nog mooie momenten met je dierbaren. Of hoop op een leven na dit leven.

• Dankbaarheid

Je kunt een diep gevoel van dankbaarheid voelen voor de liefde, steun en zorg die je krijgt van familie, vrienden en zorgverleners. Het koesteren van die dankbaarheid kan bijdragen aan een gevoel van vrede en voldoening in de laatste dagen van het leven.

Omgaan met je emoties in de laatste levensfase

Hoe je met je emoties in de laatste fase van je leven kunt omgaan, is per persoon verschillend.

Een paar dingen die houvast zouden kunnen bieden:

• Zorg zo goed mogelijk voor je gezondheid, bijvoorbeeld door genoeg te slapen en gezond te eten. Lees hier meer.
• Informatie kan helpen met emoties om te gaan. Verdiep je bijvoorbeeld in ervaringen van mensen met afscheid nemen en de dood.
• Verdiep jezelf in religie of spiritualiteit, dergelijke bakens kunnen je helpen in het proces van loslaten en onthechten. Ook kunnen rituelen je troost, hoop en steun geven.
• Ga op zoek naar wat voor jou de betekenis is van deze levensfase. Hoe zie je deze fase als deel van je hele leven? Kun je er iets van leren? Welke zin kun je eraan geven? Dit kan je helpen bij het proces van loslaten, onthechten en afscheid nemen.
• Ervaar de troost die je krijgt door de liefde en zorg van je omgeving.
• Het kan een gevoel van rust geven als je weet dat je herinneringen nalaat aan de mensen om je heen. Zet bijvoorbeeld je levensverhaal op papier, of laat jezelf filmen. Geef alvast dierbare voorwerpen cadeau aan personen, zodat je erbij kan vertellen waarom je dit wilt geven. Neem een muzieknummer op. Maak een fotoalbum waarin je hele leven te zien is. Maak een doos vol souvenirs, of met kaartjes voor de verjaardagen van de komende jaren. Of ga met je naasten het gesprek aan en haal samen herinneringen op.

Lees hier meer over afscheid nemen.