Begin deze eeuw werden nieuwe behandelmethoden voor kanker geïntroduceerd, zoals immunotherapie en doelgerichte therapie. Sindsdien verschijnen in hoog tempo nieuwe middelen op de markt. Door de snelle ontwikkelingen in therapieën voor uitgezaaide borstkanker leven sommige mensen met een voorheen slechte prognose nu langer dan werd verwacht. Behandelingen kunnen hun leven met maanden en soms wel jaren verlengen. Dit is goed nieuws, maar het leidt ook tot veel vragen, angst en onzekerheid.
Als je langer leeft dan je had verwacht
Maar je ziet er niet ziek uit
De behandelingen voor uitgezaaide borstkanker hebben meestal beperkte uiterlijke veranderingen als gevolg. En in de ogen van de buitenwereld kun je je dagelijkse bezigheden nog (deels) voortzetten. De ziekte is daarom vaak onzichtbaar en dat kan voor jou en je naasten lastig zijn. Je kunt bijvoorbeeld weinig begrip of erkenning ervaren door anderen voor jouw situatie. Verlies van sociale contacten kan hiervan het gevolg zijn.
‘Je leeft nog, dat is toch geweldig?!’ Ja dat klopt. En ja, er is veel om dankbaar voor te zijn. Maar doorleven met een onbetrouwbaar lichaam en een zwaard van Damocles boven je hoofd is ook heel moeilijk. Het vraagt veel veerkracht’ – uit ‘Doorlevers’ van Daniëlle Hermans en Barbara Slagman
Omgaan met emoties
Emoties spelen een grote rol als je langer dan verwacht leeft met uitgezaaide borstkanker. Ook (of misschien: juist) als het al even geleden is sinds die eerste diagnose. Allerlei gevoelens kunnen voorbijkomen: somberheid, angst, onzekerheid, kwaadheid…
Instinctief sluit je je misschien af van je naasten, toch kan het juist enorm opluchten om met hen te praten over je eigen én hun gevoelens, gedachten en angsten.
Niet alles wat je meemaakt is invoelbaar voor je partner en/of kinderen. Het kan daarom goed zijn om ook te praten met iemand anders. Een familielid, een vriend, een collega, een lotgenoot of een geestelijk verzorger kunnen een goed luisterend oor bieden en wellicht ook een verhelderend inzicht.
Lees hier het hoofdstuk Jouw emoties en gevoelens.
Blijf dingen ondernemen
Soms is iets ondernemen de beste remedie tegen veel nadenken en piekeren. Bedenk welke activiteiten belangrijk voor je zijn en je nog kunt doen, zoals werken, oppassen op (klein)kinderen, deelnemen aan je sociale leven, naar de kerk gaan, wandelen of reizen. Ook kan het fijn zijn om iets nieuws te leren.
Wat kwaliteit van leven is, dat verschilt per persoon. Lees hier meer.
Andere tips
- Zorg voor voldoende vitamine V, oftewel: voldoening. Vrijwilligerswerk kan je veel voldoening geven, bijvoorbeeld voor de BVN. Maar het hoeven overigens geen grote dingen te zijn. Ook met het koken van een lekker recept of het verstellen van de broek van je zoon kan je deze vitamine binnen krijgen.
- Wees je ervan bewust dat je omgeving anders naar je kan gaan kijken als je langer leeft en dat je daar een weg in moet vinden. Ze kunnen vergeten dat je ongeneeslijk ziek bent en daardoor opmerkingen maken die bij jou een gevoelige snaar raken. Of ze kunnen op een onbeholpen manier vragen stellen. In het artikel ‘Sterkte met je tumor’ lees je hoe je hiermee kunt omgaan.
Als de onrust blijft
Blijf je lang kampen met onrust? Vind je het lastig om de draad van je leven op te pakken? Vraag dan aan je arts, je huisarts of aan het palliatief team naar therapeuten die gespecialiseerd zijn in hulp bij verwerking van kanker. Voor online (en offline) hulp kun je terecht bij het Helen Dowling Instituut.
Zie ook het hoofdstuk: Waar vind ik professionele steun?
Mensen die langer leven dan verwacht (en hun naasten) zijn een relatief nieuwe patiëntengroep voor de zorg. Er is voor hen andere aanvullende zorg nodig, bijvoorbeeld op psychische vlak, die nog lang niet altijd wordt gegeven.
- Artsen hebben in de spreekkamer vaak te weinig tijd om naast de medisch inhoudelijke onderwerpen ook aandacht te geven aan de psychosociale gevolgen.
- Niet iedereen met uitgezaaide borstkanker weet de weg naar psychosociale hulp te vinden wanneer dat nodig is.
- Eenduidige terminologie om deze groep patiënten aan te spreken, ontbreekt. Patiënten zelf spreken van ‘leven in reservetijd’, ‘doorlevers’, ‘evenwichtskunstenaars’. In onderzoek worden weer andere termen gebruikt zoals ‘metavivors’ (analogie van het begrip ‘cancer survivors’) Een goede benaming kan helpen om aandacht voor deze groep te vragen binnen de reguliere zorg en in de maatschappij.
Wij zetten ons in voor meer zichtbaarheid van mensen met uitgezaaide borstkanker, die langer leven dan verwacht en beter kunnen worden bijgestaan in wat dit betekent voor hen. Lees hier meer over wat we doen om je belangen te behartigen.
Een gesprek met Tootje over het Langer Leven met uitgezaaide borstkanker; Hoe doe je dat nou, langer leven? Hoe maak je keuzes voor je behandeling? Hoe betrek je je naasten erbij? Een podcastserie van stichting Jij Speelt de Hoofdrol.
Uit eigen ervaring
Hilde: “Vanuit het ziekenhuis kreeg ik in eerste instantie de boodschap dat ik gemiddeld nog 2 jaren zou leven. Inmiddels doe ik het al 5 jaren goed op de eerste hormoonbehandeling en ik merk heel duidelijk dat de afgelopen jaren ook in mijn mindset een enorm proces heeft plaatsgevonden.”
- De ziekte is niet meer alles verlammend, het ergste diepe verdriet over de diagnose en het verlies aan toekomstperspectief is er wel vanaf, Ik leer langzaam toch met mijn situatie dealen.
- Omdat het veel langer goed gaat dan ik in het begin verwachtte, zit ik nu heel anders in het leven. Ik heb bijna een gevoel van dankbaarheid dat het al zo lang goed gaat. Wat eigenlijk heel raar is als je feitelijk naar de situatie kijkt, want die is natuurlijk niet best.
- Waar ik wel mee blijf worstelen zijn vooral levensvragen: wat ga ik doen met de rest van mijn leven, haal ik er wel alles uit wat erin zit? Wat ga ik hele dagen doen als mijn kinderen het huis uit zijn? Hoe kan ik ergens zinvol aan bijdragen zonder dat het gelijk te veel van mijzelf vraagt? Dat legt op de een of andere manier toch een soort druk op je.
- En uiteraard blijft dat nare gevoel voor wat er allemaal komen gaat. Wat ik meestal probeer weg te schuiven, maar wat sommige periodes toch opeens heel dichtbij komt, bijvoorbeeld als iemand van dichtbij opeens heel erg ziek wordt en komt te overlijden. Dan word ik daar een soort van helemaal in meegezogen en ben ik heel erg met de dood en overlijden bezig. Maar gelukkig kan ik mij daar op een gegeven moment weer uittrekken.
‘Tussenland – over leven met de dood in je schoenen’
Wie niet meer kan genezen, komt terecht in Tussenland: een overgangsgebied tussen leven en dood waar je de weg niet kent en waarvan je de taal niet spreekt. Daarom is er behoefte aan wegwijzers. Met ontwapenende openheid – en zelfspot – beschrijft Jannie Oskam wat haar overkwam toen bij haar in 2019 uitgezaaide borstkanker werd geconstateerd.
Meer boekentips
- ‘Doorlevers. Ervaringsverhalen over doorleven met kanker’ van Daniëlle Hermans en Barbara Slagman
Vijftien mensen – jong en oud, man en vrouw, met en zonder gezin – vertellen in dit boek hoe zij omgaan met het leven met kanker. Hoe pak je de draad weer op als er zoveel onzekerheid is over je toekomstperspectief? Begrijpen je werkgever en bedrijfsarts in wat voor wereld je je nu bevindt? En jij? Begrijp jij jezelf nog? Veel doorlevers lopen er bijna dagelijks tegenaan dat er voor hen weinig plek in de maatschappij is.
- Evenwichtskunstenaars. Over leven met ongeneeslijke kanker’ van Margot Scholte en Heleen van Deur
Margot Scholte kreeg in 2012 de diagnose ‘ongeneeslijke kanker’. Aan de hand van haar eigen ervaringen en vragen gaat ze in gesprek met lotgenoten. Hoe pakken zij hun leven weer op? Is er zoiets te herkennen als ‘mentaal herstel’: een proces waarin de ziekte weer meer naar de achtergrond wordt gedrongen en er een nieuw evenwicht ontstaat tussen draaglast en draagkracht? Ook wordt Margot geïnterviewd door mede-auteur Heleen van Deur en zijn reflecties van experts opgenomen. De auteurs willen mensen met (ongeneeslijke) kanker, hun naasten en professioneel betrokkenen inspireren aandacht te schenken aan het weer oppakken van het leven.
- ‘Sterkte met je tumor’ van Paula Bakhuis
Communicatie bepaalt of je elkaar begrijpt en wat je voor elkaar kunt betekenen. Iedereen doet zijn best en toch gaat het soms mis. In dit boek zijn (ex-)patiënten, naasten en professionals eerlijk en openhartig over hun ervaringen. Hoe ben je tot steun? Wat zeg je aan de bedrand? Hoe zet je je eigen angst opzij? Hoe kun je partner zijn en ook verzorger? Hoe troost je de ander? Wat geef je cadeau? Voor iedereen met kanker bevat dit boek tips en antwoorden op vragen als: Hoe geef je behoeftes en grenzen aan? Hoe ga je om met emoties bij kanker? Hoe ga je in gesprek met je kinderen? Wat bespreek je met je werkgever? En je arts?
Door al deze verhalen uit de praktijk komt de essentie tevoorschijn: uiteindelijk gaat het om vragen, luisteren en er zijn.