Voorkom overbelasting als mantelzorger

Mantelzorg geven heeft invloed op je eigen leven. Het kan voldoening geven, en er kunnen momenten zijn vol warmte, liefde en persoonlijke verbinding met elkaar. Maar mantelzorgen is ook zwaar. Zeker in de latere fases kun je 24 uur per dag en 7 dagen per week bezig zijn. Hierdoor houd je vanzelfsprekend weinig tijd over voor jezelf, voor je werk en voor je sociale leven. Ook kun je veel emoties ervaren, moe zijn of je alleen voelen. Daarnaast kun je je ook machteloos voelen, omdat het ziekteproces steeds blijft doorgaan.

Verschillende rollen van de mantelzorger

Wie ben jij als mantelzorger? Het is goed om te realiseren dat je verschillende rollen vervult, en dat deze rollen naast elkaar bestaan.  

De rollen van de mantelzorger zijn: 

• Je hebt een verantwoordelijkheid als partner in de zorg. Dit betekent dat je samenwerkt met artsen, verpleegkundigen en andere zorgprofessionals, bijvoorbeeld door informatie met hen te delen of hun aanwijzingen op te volgen. Zo zorg je dat de zieke de best mogelijke zorg krijgt, en een zo goed mogelijke kwaliteit van leven en sterven heeft.  
• Je hebt door de (langdurige) zorg alle kennis over wat de behoeften, wensen en grenzen zijn van de persoon die je verzorgt. Je communiceert die niet alleen naar zorgverleners, maar ook naar de omgeving die contact maakt met de zieke.   
• Je hebt een persoonlijke relatie met degene voor wie je zorgt. Je bent dus niet alleen de verzorger, maar ook bijvoorbeeld partner, kind, familielid of vriend. Het is voor jullie allebei belangrijk om daar aandacht aan te blijven besteden.  
• Je hebt zelf ook steun, informatie en hulp nodig. Zorg dat je mensen om je heen hebt die deze ondersteuning kunnen bieden, niet alleen bij het geven van de zorg, maar bijvoorbeeld ook op je werk en in je sociale leven. 

Kans op overbelasting bij een mantelzorger

Het kan zwaar en stressvol zijn om mantelzorg te geven, zeker als je dit langere tijd doet. Wanneer het je lichamelijk en/of geestelijk te veel wordt, kan er sprake zijn van overbelasting. Dit kan weer leiden tot gezondheidsklachten, psychische problemen of sociale isolatie/eenzaamheid. Het is daarom belangrijk om overbelasting te voorkomen of om de signalen op tijd te herkennen.  

Hoe herken je overbelasting als mantelzorger?

De signalen van overbelasting verschillen per persoon, maar deze klachten komen vaker voor:  

• Lichamelijke klachten, zoals hoofdpijn, buikpijn, rugpijn, nekpijn, vermoeidheid, slapeloosheid, eetproblemen, verhoogde bloeddruk of hyperventilatie. 
• Psychische klachten, zoals boosheid, irritatie, schuldgevoel, schaamte, angst, depressie, concentratieproblemen, vergeetachtigheid, lusteloosheid, piekeren of emotionele instabiliteit. 
• Gedragsveranderingen, zoals rusteloosheid, chaotisch, onverdraagzaamheid, agressiviteit, verwaarlozing, meer roken, alcohol drinken of gebruik van medicijnen. 

Zoek als mantelzorger hulp bij overbelasting

Als je signalen van overbelasting bij jezelf herkent, is het verstandig om hulp te zoeken. Je kunt bijvoorbeeld praten met je huisarts, een familielid, een vriend of een andere mantelzorger.  

Ook kun je contact opnemen met een Steunpunt Mantelzorg in je gemeente of met de Mantelzorglijn . Zij kunnen je informatie, advies, ondersteuning of een luisterend oor bieden.  

 Je hoeft niet alles alleen te doen. Jouw gezondheid en welzijn zijn ook belangrijk! 

Hoe voorkom je overbelasting als mantelzorger?

Door aandacht te besteden aan wat jij nodig hebt om overeind te blijven staan, kun je overbelasting voorkomen. We begrijpen dat elke situatie anders is, zie dit dus meer als algemene tips: 

• Deel je zorgen. Praat over je situatie met iemand die je vertrouwt, bijvoorbeeld de huisarts, een vriend of collega. Of wissel ervaringen uit met andere mantelzorgers. Zo voel je je minder alleen, kun je stoom afblazen en eventueel om advies vragen. Er zijn verschillende organisaties en websites waar je in contact kunt komen met andere mantelzorgers, zoals MantelzorgNL, JMZ Pro, Ma-zo en Goed. 
• Durf hulp te vragen. Je hoeft niet alles alleen te doen. Vraag om hulp als je die nodig hebt, bijvoorbeeld aan je familie, vrienden, buren of professionals. En er zijn verschillende mogelijkheden om de zorg (tijdelijk) te delen of over te dragen, zoals respijtzorg, thuiszorg, dagopvang of logeeropvang. Je kunt ook een beroep doen op een mantelzorgmakelaar, die je kan helpen met het regelen van praktische zaken, zoals zorg, financiën of werk. Je kunt voor meer informatie en advies terecht bij een steunpunt mantelzorg in je gemeente of bij de Mantelzorglijn. 
• Zorg goed voor jezelf. Hoe weinig tijd je misschien ook hebt, probeer te zorgen voor momenten van ontspanning of rust, zoals een massage of een uurtje in de tuin zitten. Doe ook dingen waar je energie van krijgt, zoals sporten, muziek maken, lezen of afspreken met vrienden. Door jezelf op te laden, kun je ook beter voor de ander zorgen. 
• Zoek informatie.  Als je meer weet over uitgezaaide borstkanker, heb je ook een beter beeld van wat je kunt verwachten. Dit kan je rust geven. Ook kan het fijn zijn om meer te weten te komen over mantelzorg geven. Zoek bijvoorbeeld informatie op dit platform, in boeken of bij een patiëntenvereniging. Je kunt ook je vragen stellen aan een arts, verpleegkundige of andere zorgverlener.