Rouw ervaren als mantelzorger

Als mantelzorger van iemand met uitgezaaide borstkanker heb je niet alleen te maken met rouw rond het sterven. Het rouwproces begint eigenlijk al vanaf de diagnose. Je rouwt om het naderende afscheid van de persoon om wie je geeft, maar ook om het verlies van jullie oude relatie en leven samen, en misschien ook om de opofferingen die de zorg van jou zelf vraagt.

Wat is rouw?

We associëren rouw vaak vooral met het hebben van verdriet. Maar je kunt daarnaast ook andere emoties en gevoelens ervaren, zoals: boosheid, machteloosheid, schuldgevoel, schaamte, eenzaamheid. Ook kan je concentratievermogen verminderen, je kunt vermoeidheid ervaren en je kunt ook last krijgen van lichamelijke of geestelijke klachten.

Rouw bij leven

Rouwen doen we om een groot verlies te verwerken, bijvoorbeeld na het overlijden van iemand om wie je hebt gegeven. Er bestaat ook zoiets als rouw bij leven: je verwerkt dan het verlies om iets dat je bent verloren, of iets dat je mist, door bijvoorbeeld de ziekte van je naaste.

Je kunt bijvoorbeeld rouwen door de invloed van de uitgezaaide borstkanker op deze dierbare persoon. Je kunt gevoelens en emoties van rouw ervaren omdat jullie oude leven en toekomstplannen weg zijn. En je kunt rouwen om het naderende afscheid.

Je kunt ook rouw ervaren om wie jij was vóór de diagnose, en om wat je bent verloren door het geven van mantelzorg. Bijvoorbeeld:

• Het verlies van (een deel van) je werk en inkomen, omdat de zorg te intensief wordt.
• Het verlies van je autonomie: je kunt niet meer helemaal zelf bepalen wat je doet, omdat je nu verantwoordelijkheid draagt voor de zieke.
• Het verlies van je toekomstdromen, bijvoorbeeld jullie eerdere kinderwens of de plannen voor de reizen die jullie hadden willen maken.
• Het verlies van je sociale netwerk, omdat je minder tot geen tijd hebt om met mensen af te spreken. Je wereld kan een stuk kleiner worden, waardoor je je eenzaam kunt voelen.

Rouw verwerken als mantelzorger

Er is geen goed of fout bij het verwerken van rouw bij leven, er is alleen jouw manier. Je kunt praten met iemand die je vertrouwt, of liever je gedachten op papier zetten. Je kunt gaan sporten, mediteren, of je op een hobby storten. Wat je ook doet, het belangrijkste is dat het je ontspanning biedt, en opluchting of energie geeft.

Ook informatie kan rust geven. Als je weet hoe het ziekteproces eruit kan zien, kan dit helpen om je gedachten en gevoelens te ordenen. En meer weten over rouw kan ervoor zorgen dat je je minder een speelbal voelt van alles wat je denkt en voelt.

Wat je ook doet, het is belangrijk om je rouw te erkennen en te uiten. En om hier tijd en ruimte voor te nemen. Al is het maar een dagelijkse korte avondwandeling om je gedachten op een rij te zetten, of een paar minuten schrijven in een dagboek.

Onbegrip voor je rouw als mantelzorger

Als mantelzorger kun je te maken krijgen met onbegrip, omdat niet iedereen snapt dat je al rouwt terwijl je dierbare nog in leven is. Dit onbegrip kan verdriet doen en een eenzaam gevoel geven.

Het is fijn om te praten met iemand die begrijpt wat het betekent om mantelzorg te geven en om rouw bij leven te ervaren. Misschien ken je iemand die een soortgelijke ervaring heeft gehad. Je kunt ook in contact komen met andere mantelzorgers. Of vind ondersteuning of een luisterend oor via de Mantelzorglijn of je huisarts.

Leven na de mantelzorg

Als mantelzorger heb je je eigen leven (gedeeltelijk) opzijgezet om voor je dierbare te zorgen. Na het overlijden volgt een periode waarin je rouwt, en waarin je ook weer je leven leert vormgeven.  

 Voor iedereen is deze periode anders, maar onderdelen die vaak voorkomen zijn: 

• Rouwen – Een persoonlijk proces dat veel emoties en gevoelens met zich meebrengt, zoals verdriet, boosheid, eenzaamheid, schuldgevoel, ontkenning en acceptatie. Het kan ook zijn dat je liefde, vrolijkheid en dankbaarheid voelt, bijvoorbeeld omdat je je weer kunt herinneren hoe je naaste was vóór de ziekte.  
• Opluchting – Gemengde gevoelens zijn normaal. Na het overlijden kun je ook opluchting voelen omdat het lijden voorbij is. En omdat je nu de tijd en ruimte krijgt voor jezelf. 
• Zelfzorg geven – Geef jezelf de tijd en ruimte om te herstellen en om je leven opnieuw vorm te geven. Rust, zonlicht, gezonde voeding, beweging en slaap zijn heel belangrijk. 
• Steun zoeken – Het is goed om je emoties de ruimte te geven, maar voorkom dat je hierin verdrinkt. Praat met de mensen om je heen of met lotgenoten, deel je gedachten en gevoelens. Laat aan je omgeving weten wat je nodig hebt. En probeer ook weer plezier te maken. Vertrouwde dingen zoals samen koffiedrinken, wandelen of een film kijken kunnen steun en troost geven.  

Heb je het gevoel dat je vastloopt in je rouw of worstel je met je emoties? Overweeg dan om professionele hulp in te schakelen. Je huisarts helpt je graag verder.  Of kijk bijvoorbeeld op www.mantelzorgerlijk.nl.  

Bronnen
Het leven na mantelzorg – Mantelzorgelijk
Rouw bij leven – Mantelzorgelijk
Zo ga je als mantelzorger om met verlies: 5 hulpvolle tips (pggmenco.nl)